نام پروژه: کالیبراسیون چندهدفه بارش- رواناب در مدل هیدرولوژیکی WetSpa

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب، مهیار شفیعی

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه فرآیندها و پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی

کارفرما: شرکت مدیریت منابع آب ایران

درصد مشارکت کارفرما: ۱۵

تاریخ شروع: سال۱۳۹۳

تاریخ خاتمه: سال۱۳۹۴

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

هدف اصلی این پروژه تهیه و معرفی یک مدل بارش-رواناب توزیعی به نام WetSpa و توسعه فرایند واسنجی چندهدفه مدل WetSpa با استفاده از الگوریتم‌های بهینه‌سازی تکاملی (ژنتیک و جامعه ذرات) بوده است.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

مدل بارش-رواناب WetSpa و مدول واسنجی آن برای دو حوضه مطالعاتی که یکی از آن‌ها در کشور اسلواکی و دیگری در ایران می‌باشد، انجام شده است.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: مدیریت مدیریت یکپارچه منابع آب حوضه آبریز اترک

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: آب منطقه‌ای استان گلستان

درصد مشارکت کارفرما: ۱۵

تاریخ شروع: سال۱۳۸۷

تاریخ خاتمه: سال۱۳۸۹

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

این پروژه به منظور استفاده بهینه از پتانسیل منابع آب حوضه آبریز رودخانه اترک، ارزیابی وضع موجود و ارائه طرح توسعه مطلوب منابع آب انجام شده است. همچنین تهیه یک پایگاه اطلاعاتی جامع از شرایط موجود منابع آب در این حوضه آبریز، شناخت دقیق پتانسیل منابع آبی و مدیریت یکپارچه آب‌های سطحی و زیرزمینی، ارائه دیدگاه‌هایی در توزیع کارآمد آب در گستره وسیعی به همراه افزایش فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و بهبود شرایط اجتماعی نیز از اهداف اصلی این پروژه بوده است.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

قرارگیری سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان در این حوضه آبریز و وابستگی اراضی واقع شده در این حوضه به منابع آب سطحی و زیرزمینی موجود و همچنین تعریف و مطالعه طرح‌های احداث سدهای ذخیره و انتقال آب جهت اجرا در آینده باعث گردیده که تحلیل و بررسی وضعیت منابع آبی حوضه آبریز رودخانه اترک برای هر یک از شرکت‌های آب منطقه‌ای استان‌های مذکور، خصوصاً استان‌های خراسان شمالی و گلستان، به عنوان ذینفعان عمده حوضه آبریز دارای اهمیت ویژه‌ای باشد. در کنار این موارد، واقع شدن بخشی از رودخانه اترک به عنوان مرز بین دو کشور ایران و ترکمنستان و مطالعه وضعیت آب‌بری هر یک از دو کشور در گذشته و آینده و به نوعی تعیین سهم هر یک از دو کشور از این رودخانه مرزی موضوع دیگری است که در این مطالعات انجام شده است. این پروژه در قالب مطالعات اقتصادی- اجتماعی، برنامه‌ریزی منابع آب، خاک‌شناسی، سیاسی، فرسایش و رسوب، کشاورزی، هواشناسی،تبخیر و تعرق، هیدرولوژی،آب زیرزمینی، زمین‌شناسی و زیست‌محیطی به انجام رسیده است.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: ارزیابی عملکرد مدل‎های جهانی و منطقه‎ای در برآورد فصلی بارش در کشور

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

کارفرما: مؤسسه تحقیقات آب (درون‌سازمانی)

گروه پژوهشی: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، گروه فرآیندها و پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۴۰۰

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱- سنجش کارایی و مهارت دو مدل منطقه‌ای WRF و RegCM در برآورد فصلی بارش در کشور

۲- سنجش کارایی الگوی پیش‎بینی گروهی طراحی‌شده مبتنی بر دو مدل منطقه‏ای مورد استفاده برای پیش‎بینی ماهانه و فصلی بارش در کشور

۳- اولویت‎بندی، بررسی مزایا و معایب الگوهای طراحی‌شده

۴- بررسی امکان تلفیق نتایج دو مدل برای ارائه یک الگوی گروهی مبتنی بر دو مدل منطقه‎ای

۵- بررسی امکان استفاده از نتایج مدل‎های جهانی موجود در زمینه پیش‎بینی فصلی بارش برای تدقیق نتایج الگوی منطقه‎ای مورداستفاده

۶- بررسی راهکارهای بهینه‎سازی نتایج بر اساس پس پردازش‌های آماری

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: مدیریت یکپارچه منابع آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب، مشاور پندام و DLO هلند

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی

درصد مشارکت کارفرما: ۱۵

تاریخ شروع: سال۱۳۸۳

تاریخ خاتمه: سال۱۳۸۵

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

هدف اصلی پروژه “مدیریت جامع منابع آب حوضه دریاچه ارومیه”، مدیریت منابع آب به صورت یکپارچه نگر در کل حوضه می‌باشد. که بر اساس شبیه‌سازی منابع و مصارف آب و تعیین بیلان آبی در نقاط مختلف(زیر حوضه‌ها)، سناریوهای محتمل مختلفی را در زمینه مدیریت منابع آب می‌توان تولید و با توجه به گزینه توسعه بهینه در منطقه در شرایط آتی، مناسب‌ترین آن‌ها را انتخاب نمود این امر ابزار مناسبی را جهت استفاده پایدار از منابع آبی موجود در کل حوضه فراهم  می‌سازد

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

مدل مدیریت منابع آب هر یک از حوضه‌ها به‌صورت جداگانه تهیه شده و سپس کلیه آن‌ها در یک مدل به هم پیوسته برای کل حوضه دریاچه ارومیه ترکیب گردیده است. در این پروژه با توجه به امکانات تکنیکی و نیز منابع مالی و محدودیت‌های زمانی، مدل‌سازی شرایط موجود و آتی سه زیرحوضه منتخب نمونه(یعنی گدارچای، آجی چای و مهابادچای) به‌صورت کاملا جزئی انجام گرفت و در مرحله بعد، مدل‌سازی برای ٨ زیرحوضه دیگر به مانند سه زیر حوضه منتخب و نیز مدل به هم پیوسته برای کل حوضه در شرایط فعلی و آتی انجام گرفته است.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: بررسی روند تغییر شرایط محیطی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب- گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی

درصد مشارکت کارفرما: ۱۵

تاریخ شروع: سال۱۳۹۱

تاریخ خاتمه: سال۱۳۹۱

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

هدف اصلی این پروژه بررسی برخی عوامل محیطی اثرگذار بر تغییرات دریاچه ارومیه شامل: تغییرات کاربری اراضی، روند متغیرهای هیدروکلیماتولوژی، تغییرات جمعیتی و در نهایت مقایسه‌ای در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه و شرایط متغیرهای هواشناسی و هیدرولوژیکی آن با تعدادی از دریاچه‌های منطقه بوده است

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

در این پروژه میزان تاثیر  وقوع تغییرات اقلیمی یک منطقه بر شرایط هیدرولوژیکی آن، با استفاده از روش‌های آماری قابل اعتماد به منظور تعیین وجود روند در متغیرهای اقلیمی مهم، نظیر بارش و دما تعیین و تحلیل‌های چند متغیره به منظور تعیین روند عوامل هیدرولوژیکی متأثر از آن‌ها )دبی رودخانه‌ها( پس از حذف اثر متغیرهای اقلیمی موردبررسی قرار گرفته است. همچنین نحوه تغییرات مکانی جمعیت و مقایسه شاخص‌های جمعیتی در نقاط مختلف حوضه که می‌تواند اطلاعات مناسبی را در خصوص نحوه تغییرات استفاده از منابع آب و خاک در سطح حوضه را در طول زمان به دست دهد، بررسی شده است. در گام بعدی مقایسه شرایط فیزیکی، اقلیمی و هیدرولوژیکی دریاچه ارومیه با برخی از دریاچه‌های شاخص منطقه به منظور بررسی روند تغییرات آن‌ها انجام  و همچنین گزارشی از عواقب دخالت‌ها انسانی در وضعیت فعلی دریاچه آرال و راهکارهای پیشنهادی و اجرا شده برای کاهش مشکلات ناشی از زوال این دریاچه ارائه شده است.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: استخراج سطوح حقابه‌بری حوضه‌های آبریز کشور (۱۳۶۱) بر اساس تصاویر ماهواره‌ای

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه فناوری‌های نوین ارزیابی منابع و مصارف

کارفرما: وزارت نیرو

درصد مشارکت کارفرما:

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در حال اجرا

اهداف پروژه: هدف اصلی از انجام پروژه حاضر، تفکیک و شناسایی اراضی زراعی آبی و باغی فعلی به دو دسته اراضی زراعی سنتی و جدید با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهواره‌ای است. منظور از اراضی سنتی، ان دسته از اراضی زراعی آبی و باغی است که در دهه‌های گذشته (قبل از سال ۱۳۶۲) فعالیت داشته و تاکنون نیز به فعالیت خود ادامه داده است.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه یافته):

به منظور دستیابی به اهداف پروژه، از تصاویر ماهواره­ Landsat در سال‌های ۱۳۶۱، ۱۳۸۲ و ۱۳۹۹ استفاده گردید و انواع اراضی زراعی آبی و باغی فعلی به دو دسته اراضی سنتی و جدید تقسیم بندی گردید.

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: استفاده از توانمندی‌های فناوری سنجش از دور به‌منظور تهیه نقشه‌های کاربری زراعی حوضه‌های آبریز کشور

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه فناوری‌های نوین ارزیابی منابع و مصارف

کارفرما: وزارت نیرو

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: خاتمه

اهداف پروژه: هدف اصلی تهیه نقشه‌های کاربری اراضی حوضه های آبریز کل کشور با قدرت تفکیک مکانی بالا در سال آبی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ است.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه یافته):

·         نقشه‌های کاربری اراضی تمامی حوضه‌های آبریز کشور به تفکیک استان‌های مستقر در آن‌ها بر اساس تصاویر ماهواره‌ای سال ۱۳۹۹ تهیه گردید.

·         تهیه بیش از ۵۰ هزار داده زمینی به منظور ارزیابی و صحت‌سنجی نقشه‌های کاربری اراضی تهیه شده.

·         توسعه سامانه کاربری و پوشش اراضی کشور با قابلیت نمایش برخط نقشه‌های کاربری اراضی، گزارش‌گیری از انواع کاربری‌های اراضی، مشاهده نقاط مشاهدات میدانی در مقیاس حوضه‌های آبریز، استانی و شهرستانی

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: آسیب‌شناسی برنامه‌ها و اسناد بالادستی کشور از منظر مغایرت‌های موجود ایجادکننده چالش‌های اجتماعی در زمینه آب کشاورزی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۸

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

۱-  بررسی برنامه‌ها و اسناد بالادستی کشور از منظر مدیریت آب کشاورزی

­  مرور اسناد بالادستی کلان کشور در زمینه مدیریت آب کشاورزی (قانون اساسی، قانون توزیع عادلانه آب، سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، سیاست‌های‌ کلی‌ نظام‌ در بخش ‌منابع‌ آب، سیاست‌های کلی نظام در بخش کشاورزی، سیاست‌های کلی نظام برای اصلاح الگوی مصرف، سیاست‌های کلی آمایش سرزمین و …)

­  مرور برنامه‌های توسعه ۶‌گانه کشور در زمینه مدیریت آب کشاورزی (برنامه اول تا ششم توسعه بعد از انقلاب اسلامی)

­  مرور برنامه‌های راهبردی تدوین‌شده توسط نهادهای دولتی ذی‌مدخل در مدیریت آب کشاورزی (مصوبات شورای عالی آب)

۲-      شناسایی تعارضات و شکاف‌های مصرف و حفاظت از منابع آب کشاورزی در هر یک از اسناد مورد بررسی

­  شناخت تعارضات در مدیریت آب کشاورزی در برنامه‌های توسعه

­  شناخت تعارضات در مدیریت آب کشاورزی در برنامه‌های راهبردی تدوین‌شده توسط نهادهای دولتی ذی‌مدخل

۳- شناخت تعارضات موجود بین برنامه‌های توسعه و برنامه‌های راهبردی تدوین‌شده توسط نهادهای دولتی ذی‌مدخل با اسناد کلان بالادستی کشور

­  تفکیک تعارضات مرتبط با مدیریت مصرف و همچنین حفاظت از منابع آب کشاورزی

­  بررسی راهکارهای کاهش تعارضات در زمینه سیاست‌گذاری مدیریت آب کشاورزی

نتایج پروژه:

این پروژه با هدف شناخت سیاست‌گذاری در اسناد و برنامه‌های کشور در زمینه آب کشاورزی در دوران بعد از انقلاب اسلامی، درصدد فهم تعارضات در رابطه با حفاظت و مصرف این آب در سطح برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بوده است. متناسب با این هدف، نتایج ذیل از این پروژه استخراج شده است:

۱- در برنامه‌های توسعه مفاهیم و بندهای حفاظت از منابع آب و شاخص‌های کیفی توسعه منابع آب رشد قابل‌توجهی داشته است. همچنین فهم مسائل آب از رویکرد «ارائه درمان» به «پیشگیری مسئله» حرکت کرده است.

۲- در برنامه‌های توسعه برای حفاظت و مدیریت آب حضور ملت و جامعه مدنی و بدنه مردمی برای مشارکت در تعریف مسائل و مشکلات کمرنگ است.

۳- هر برنامه از برنامه دیگر دارای شکاف مرزی مشهودی در مدیریت منابع آب است. این امر نه به معنای اتمام رسالت‌های برنامه و گذار به سیاست جدید است بلکه ناشی از گسست در برنامه‌ریزی بر حسب سیاست‌های هر دولت است. چنانچه منابع آب قربانی برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و نامتعادل شده است.

۴- رویکرد حفاظت از منابع آب در کنار رویکرد خودکفایی تولید و توسعه منابع آب که حتی با وجود تشدید مسئله آب در بسیاری از دشت‌ها کماکان در سیاست‌گذاری پررنگ است، نتوانسته راهگشا باشد. تا جای یکه می‌توان گفت سیاست حفاظت از منابع آب تنها در حد شعار در بسیاری از برنامه‌ها باقی‌مانده است. بر این مبناست که مسائل در سیاست‌گذاری آب به شکل مزمن درآمده و همواره تکرار می‌شود.

۵- این تعارضات و ناهمسویی تنها در بین برنامه‌ها و سیاست‌ها توسعه مشهود نیست، بلکه در داخل هر برنامه نیز این تعارضات را می‌توان رصد کرد.

۶- استفاده از شاخص‌های حکمرانی خوب در برنامه‌ها در برخی موارد نه تنها کارآمد نبوده بلکه بحران آب را تشدید کرده است. چنانچه بر اساس سیاست تمرکززدایی از قدرت دولت در برنامه سوم، مدیریت حوضه‌ای آب به مدیریت استانی تغییر کرده و منجر به برداشت بیشتر منابع آب شد. چنانچه بر اساس این رویکرد در ظاهر مشارکت‌جویانه و تمرکززدایانه از سیاست‌گذاری دولت در امر مدیریت آب، در حقیقت مدیریت استانی تفکیک شده در یک حوضه به رقابت بر سر منبع مشترک پرداخته و تراژدی اشتراک را ایجاد کردند.

۷- غیرواقع گرایانه بودن برخی برنامه‌های حفاظت از منابع آب همچون احیای ۲۵ درصد از حجم سفره در ۵ سال در برنامه‌های بعدی منجر به دور از دسترس قرار گرفتن برنامه‌های حفاظتی آب در عمل شد.

۸- که بسیاری از بندهای حفاظت در منابع آب در احکام ابلاغی و کلی در عمل در برنامه‌های توسعه در نظر گرفته نشده است. برای مثال  سیاست‌های کلان بخش آب که در سال ۸۲ به تصویب رسید، با تغییر دولت تعطیل شد و بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نشان می‌دهد که اسناد بالادستی بخش آب ارتباطی با اسناد میان دستی و سالانه ندارد.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: امکان پذیری کنترل منابع آب زیرزمینی کارستی خروجی از کشور با استفاده از سدهای زیرزمینی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۹

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

۱- تعیین وضعیت کمی و کیفی منابع آب استان ایلام.

۲- ارزیابی پارامترهای موثر بر مکان‌یابی سد زیرزمینی.

۳- مکان‌یابی محل‌های مناسب سد زیرزمینی با دو رویکرد شانون آنتروپی و تحلیل سلسله مراتبی.

۴- تعیین مکان‌های مناسب احداث سد زیرزمینی.

نتایج پروژه:

با توجه به اهداف این پروژه، وضعیت منابع و مصارف آب در استان ایلام در ۶ محدوده مطالعاتی (محدوده مطالعاتی موسیان-آبدانان، دشت عباس غربی- عین خوش، دهلران، ایلام، صالح‌آباد و مهران) که جریانات زیرزمینی خروجی به کشور عراق را دارند مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی مطالعات پایه در منطقه، از دو روش تحلیل سلسله مراتبی و شانون آنتروپی برای مکان‌یابی استفاده شد. ۱۱ معیار برای ضخامت آبرفت، قابلیت انتقال، کاربری اراضی، کیفیت منابع آب زیرزمینی، عمق آب زیرزمینی، سازندهای زمین‌شناسی، فاصله تا مراکز جمعیتی، دسترسی، حریم منابع آب، آبدهی و شیب برای مکان‌یابی انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پس از وزن‌دهی و تکمیل پرسشنامه‌های مربوطه در هر محدوده مطالعاتی مورد استخراج قرار گرفت. در نهایت پس از ارزیابی مکان‌های مناسب احداث سد زیرزمینی، نتایج مورد استخراج در این منطقه به موارد زیر می‌توان اشاره داشت:

۱- برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد که سالانه حجمی بالغ بر ۱۰ میلیون‌مترمکعب آب بصورت زیرزمینی از کشور خارج می‌شود.

۲- معیار ضخامت آبرفت پراهمیت‌ترین معیار و شیب کم اهمیت‌ترین معیار شناسایی و رتبه‌دهی شد.

۳- سه محدوده مطالعاتی موسیان- آبدانان، مهران و دهلران تنها پتانسیل احداث سد زیرزمینی را داشته به عنوان مناطق هدف تعیین شدند.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: انجام خدمات پژوهشی پتانسیل‌یابی پهنه‌های مستعدآب‌های ژرف کشور

نام مجری پروژه: پردیس فنی- مهندسی دانشگاه تهران

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۵

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱- پهنه‌بندی کلی نواحی کشور در خصوص پتانسیل بهره‎برداری آب ژرف

۲- شناسایی نواحی مستعد جهت انجام مطالعات اکتشافی دقیق در زمینه آب ژرف در کشور

نتایج پروژه:

این پروژه با محوریت دانشگاه تهران و با مشارکت دانشگاه‌های فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان و شاهرود و در سه مرحله در حال انجام است. همچنین تأمین اعتبار این پروژه نیز از محل منابع طرح تملک دارایی سرمایه‌ای “مطالعه منابع آب ژرف و سازندهای سخت در مناطق مستعد کشور” صورت گرفته است. هدف نهایی از انجام پروژه مذکور، شناسایی مستعدترین نقاط کشور از لحاظ پتانسیل بهره‌برداری از آب‌های ژرف می‌باشد. در این راستا در مرحله اول پروژه، اطلاعات مربوط به لایه‌های مختلف هفت‌گانه لیتولوژی، ساختاری، گسل‌ها، دما، بارش، توپوگرافی و شبکه آبراهه‌ها بر اساس مطالعات تیم‌های مختلف زمین‌شناسی، هیدروژئولوژی، ژئوفیزیک و سنجش از دور پروژه گردآوری، تکمیل و تحلیل‌های لازم در خصوص اطلاعات مذکور صورت گرفت. در نهایت ۱ درصد از سطح کل کشور (۱۵ هزار کیلومتر مربع) که پتانسیل بیشتری برای استحصال و بهره‌برداری از آب‌های ژرف داشتند، شناسایی و نقشه پهنه‌بندی این نواحی تهیه گردید.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: انجام خدمات پژوهشی تدوین دستورالعمل اکتشاف و بهره برداری از آبهای ژرف

نام مجری پروژه: دانشگاه شیراز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۷

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱- بررسی و دسته‌بندی آبخوان‌های ژرف بر اساس مطالعات جهانی

۲- تدوین دستورالعمل شناسایی، اکتشاف و بهره‌برداری از آبخوان‌های ژرف

نتایج پروژه:

در این پروژه تلاش بر این است تا ضمن بررسی تجارب اکتشاف و بهره‌‎برداری از منابع آب ژرف در سراسر دنیا، تجارب قایل استفاده از این بررسی‌ها در قالب یک دستورالعمل قابل کاربرد برای شناسایی و بهره‌برداری از منابع آب ژرف در کشور مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس تا این مرحله از پروژه، موارد زیر در خصوص نزدیک به ۱۵ آبخوان ژرف در سراسر دنیا مورد بررسی قرار گرفته است:

•      موقعیت جغرافیایی آبخوان‌های مورد مطالعه
•      زمین‏شناسی سیستم آبخوان‌‌ها
•      تکتونیک سیستم آبخوان نوبین
•      ژئومورفولوژی سیستم آبخوان‌‌ها
•      اقلیم حال حاضر و گذشته در آبخوان‌‌ها
•      روش‏های ژئوفیزیکی در تعیین ویژگی‏های آبخوان‏ها (مطالعات ژئوفیزیک  صورت‌گرفته در سیستم آبخوان نوبین نمی‏تواند الگوی مناسبی برای ارائه دستورالعمل باشد)
•      بیلان سیستم ‌ آبخوان‌‌ها
•     مدیریت بهره‏برداری از منابع آب ژرف  

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: تعیین اولویت‌های پژوهشی بخش آب کشور

نام مجری پروژه: داوود رضا عرب

گروه انجام دهنده پروژه:

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۵

تاریخ شروع: سال۱۳۸۸

تاریخ خاتمه: سال۱۳۹۰

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

هدف اصلی این پروژه تحلیل مسائل و چالش‌های داخلی بخش آب کشور و همچنین مسائل و چالش‌های جهانی در بخش آب به‌ویژه دربحث تغییر اقلیم و تجارب جهانی در این زمینه و تعیین اولویت‌های پژوهشی به‌عنوان بخشی از فرآیند بوده است

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

در نهایت مجموعه مسائل و چالش‌های شناسایی شده است و پروژه‌های تحقیقاتی در قالب ۱۰ محور اصلی و ۳۲ زیر محور تدوین و ارائه گردیده است. سرفصل‌های ارائه‌شده برای هر یک از پروژه‌ها شامل عنوان پژوهش، ضرورت انجام پژوهش،خروجی‌های مورد انتظار از انجام پژوهش،سوالات پژوهش،رئوس کلی شرح خدمات و حداقل تخصص‌های مورد نیاز جهت انجام پروژه می‌باشند.

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: بررسی اثر افزایش قدرت تفکیک مکانی مدل پیش‌بینی منطقه‌ای بارش کشور در بهبود دقت پیش‌بینی در مناطق پایلوت

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه پژوهشی: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، گروه فرآیندها و پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی

کارفرما: مؤسسه تحقیقات آب (درون سازمانی)

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۴۰۰

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱.      بررسی برآورد بارش در مدل WRF در مناطق با توپوگرافی ساده و پیچیده نسبت به وضعیت مشاهداتی.

۲.      بررسی اثر تغییر وضوح افقی در عملکرد مدل WRF در سامانه‎های بارشی همرفتی و غیر همرفتی.

۳.      بررسی اثر افزایش دامنه‎ها در دقت برآورد بارش

۴.       یافتن قدرت تفکیک افقی بهینه در مناطق مختلف کشور با ویژگی‎های سطحی متفاوت (ساحل، دشت، نواحی کوهستانی، نواحی بادپناه و …) برای برآورد بارش به‌منظور بهبود عملکرد مدل‎های هیدرولوژیکی.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: بررسی راهکارهای اجتماعی تسهیل اجرای پروژه‌های طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۸

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

۱-      مطالعه تطبیقی مدیریت مشارکتی در حفاظت از منابع آب زیرزمینی در کشورهای منتخب

۲-      بررسی پیشینه حفاظت از منابع آب زیرزمینی در ایران

۳-      آسیب‌شناسی اجتماعی اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی

۴-      ارائه راهکارهای اجتماعی تسهیل اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی

نتایج پروژه:

در این پروژه به نوعی طرح احیاء و تعادل‌بخشی آب زیرزمینی از منظر اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفت تا راهکارهایی برای تسهیل آن ارائه داده شود. برای این منظور با آسیب‌شناسی وضعیت موجود، راهکارها از طریق خبرگان مطرح شد. در ادامه مهمترین مسائل اجتماعی موجود جهت اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی آب زیرزمینی ارائه شده است:

۱- مقاومت‌های اجتماعی در زمینه نصب کنتورهای حجمی به دلیل نصب گزینشی کنتور بر روی چاه‌های یک دشت، سیاست متغیر در متولی پرداخت هزینه کنتور چاه، فشار هزینه خرابی کنتورها، احساس ناعدالتی بهره‌بردار چاه مجاز نسبت به غیرمجاز و جریمه نامتناسب با جرم بوده است.

۲- نتایج نشان داد مسائل اجتماعی متعددی نیز در حوزه فعالیت گروه‌های گشت و بازرسی وجود دارد. از جمله عدم تناسب تعداد نیروها با تعداد چاه‌های تحت پوشش، عدم تفکیک نیروهای نظارتی طرح تعادل‌بخشی از نیروهای اداری، درآمد ناکافی گروه‌های بازرسی و نبود قوانین پشتیبان برای ممانعت از کشت پرآب‌بر را می‌توان نام برد.

۳- مهمترین موانع اجتماعی برای اجرای طرح‌های مشارکتی در طرح احیاء و تعادل‌بخشی آب زیرزمینی بدین قرار بوده است؛  انحصارگرایی نسبی در تصمیم‌گیری، وجود برخی پیچیدگی‌های اداری در ایجاد تشکل مردمی و درک ناصحیح از وظایف و مسئولیت‌ها.

۴- موانع اجتماعی در طرح اطلاع‏رسانی و آگاه‏سازی افکار عمومی از زیر مجموعه‌های اجرای طرح احیاء و تعادل‌بخشی آب زیرزمینی عبارت بوده است از، آموزش غیرکاربردی و نخبه‌گرایانه دولت به بهره‌بردار، بی‌توجهی به دانش بومی جامعه محلی و عدم در نظر گرفتن آموزش معکوس از بهره‌بردار به کارشناس و وجود آموزش مقطعی و کوتاه‌مدت.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: بررسی عدم قطعیت نتایج مدل‌های جهانی تغییر اقلیم بر اساس داده‌های تاریخی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۹

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

این پروژه با هدف بررسی مبانی و روش‌های جدید در تصویرسازی اقلیم (دما و بارش) آینده کشور و کمک به برنامه‌ریزی‌های مرتبط با مدیریت منابع آب در آینده کشور تعریف گردید. اهداف اصلی این پروژه به شرح ذیل می‌باشد:

۱- ارائه روشی مناسب به منظور کاهش عدم قطعیت برونداد مدل‌های گردش عمومی – جو GCM

۲- تعیین مدل‌های مناسب CMIP6 برای تصویرسازی دما و بارش در حوضه‌های آبریز کشور

۳- تصویرسازی بارش و دمای ۲۰ ساله آتی به تفکیک حوضه‌های آبریز کشور

نتایج پروژه:

در این پروژه، ابتدا مطالعات انجام گرفته به منظور کاهش عدم قطعیت در نتایج مدل‌های GCM، شامل روش‌های وزن‌دهی و اجرای گروهی و رتبه‌بندی و انتخاب  منفرد این مدل‌ها مورد بررسی قرار گرفت. روشی ترکیبی برای کاهش عدم قطعیت نتایج مدل‌های مزبور ارائه شد. در ادامه، بر اساس داده‌های مشاهداتی دما و بارش ایستگاه‌های سینوپتیک و باران‌سنجی کشور و با روش تیسن، بارش و دمای دوره تاریخی در ۳۰ حوضه درجه ۲ کشور پهنه‌بندی گردید. سپس رونداد ۱۰ مدل‌ اقلیمی گزارش ششم CMIP6  برای دوره تاریخی (۱۹۹۵-۲۰۱۴)  و دوره آتی (۲۰۲۰-۲۰۳۹)  استخراج گردید و با هدف کاهش عدم قطعیت و تعیین دقت این مدل‌ها، نتایج آن‌ها در دوره تاریخی با داده‌های مشاهداتی مقایسه و بر اساس ترکیبی از سنجه‌ها رتبه‌بندی شدند و بر مبنای رتبه‌های حاصل، وزن‌دهی مدل‌ها صورت گرفت. در ادامه، نتایج تصویرسازی مدل‌های اقلیمی تحت سه سناریوی SSP126، SSP245 و SSP585 دوره آتی، پس از ترکیب برونداد مدل‌ها بر اساس وزن‌های محاسبه شده، حاصل شد و درنهایت متوسط تغییرات دما و بارش در ۲۰ سال آتی برای حوضه‌های آبریز ایران ارائه گردید. به طور کلی نتایج این پروژه بیانگر موارد زیر می‌باشد:

۱- دقت متفاوت مدل‌های CMIP6  در پیش‌بینی بارش و دما در نواحی مختلف کشور

۲- افزایش دما در تمامی حوضه‌‌های کشور

۳- کاهش بارش در حوضه‌های آبریز شمال غرب و غرب کشور و افزایش بارش در برخی حوضه‌های آبریز شرقی

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

شکل ۱- تغییرات بارش در ۲۰ سال آتی (۲۰۲۰-۲۰۳۹) تحت متوسط سناریوهای انتشار SSP در حوضه‌های آبریز کشور

شکل ۲- تغییرات دمای در ۲۰ سال آتی (۲۰۲۰-۲۰۳۹) تحت متوسط سناریوهای انتشار SSP در حوضه‌های آبریز کشور

نام پروژه: بررسی قابلیت برگشت‌پذیری تراز آبخوان‌های کشور در سال‌های پر بارش

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۴۰۰

تاریخ خاتمه: –

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱- محاسبه تراز کل آبخوان‌های کشور و ترسیم نمودار تغییرات تراز هر آبخوان از ابتدای تاسیس شبکه پایش تاکنون

۲- تعیین کسری آبخوان‌های کشور و اولویت بندی استان‌ها بر اساس کسری مخازن آب زیرزمینی

۳- بررسی ارتباط آب‌های زیرزمینی و مقدار بارش در درازمدت

۴- تعیین آبخوان‌هایی دارای قابلیت برگشت‌پذیری تراز آبخوان در سال‌های پربارش

۵- اولویت‌بندی آبخوان‌های هر استان جهت انجام پروژه های تغذیه مصنوعی با استفاده از بارش

نام پروژه: بررسی و تدوین الزامات و موانع مدیریت مشارکتی آب کشاورزی در دشت‌های کشور

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۸

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

۱-  مطالعه تطبیقی مدیریت مشارکتی آبیاری در کشورهای منتخب با ایران

۲-  بررسی پیشینه مدیریت مشارکتی آبیاری در ایران

۳-  آسیب‌شناسی وضعیت فعلی نظام مدیریت مشارکتی آبیاری در ایران

۴-  تدوین الزامات و موانع بهبود وضعیت مدیریت مشارکتی آبیاری در ایران

نتایج پروژه:

نتایج این تحقیق از طریق بررسی مدیریت مشارکتی آبیاری در برخی از کشورهای منتخب و همچنین مروری بر پیشینه این شکل از مدیریت در منابع آب و آبیاری در ایران، به آسیب‌شناسی وضعیت فعلی نظام مدیریت مشارکتی آبیاری کشور پرداخت. نتایج بیانگر این بود که  جهت استقرار و پایدارسازی مدیریت مشارکتی آب و آبیاری نیاز به مجموعه‌‎ای از اقدامات متعدد هم در سطح سیاست‌گذاری و اجرای سیاست و هم در سطح فرهنگی و رفتار اجتماعی بهره‌برداران نیاز است. این پیشنهادات و اقدامات ناشی آسیب‌های متعدد در وضعیت فعلی مدیریت آبیاری است که در ذیل به آنها اشاره شده است:  

۱- جایگاه قانونی مشخص برای تشکل آب‌بران و استفاده ابزاری از آنان جهت جذب منابع مالی

۲- بی‌ثباتی درآمد بهره‌برداران به دلیل عدم تحویل به‌موقع آب و پیچیدگی محاسبه آب‌بها به دلیل عدم تحویل حجمی،

۳- بی‌توجهی مسئولین و دست‌اندرکاران به زمان‌بر بودن استقرار مدیریت مشارکتی آبیاری از طریق تشکل آب‌بران و تحویل اجرایی کردن آن به شرکت‌های مهندسین مشاور با قراردادهای کوتاه‌مدت استقرار تشکل،

۴- ضعف در مطالعات اجتماعی و فرهنگی و نیروی متخصص به‌منظور شناخت ظرفیت‌های مشارکت مردمی،

۵- وجود متولیان متعدد در استقرار مدیریت مشارکتی آبیاری در بخش دولت،

بر این اساس الزاماتی جهت اجرایی شدن مدیریت مشارکتی آب تعریف شد که به شرح ذیل است؛

۱- تدوین چهارچوب قانونی مشخص تشکل‌ها توسط دولت و تعریف دقیق متولی اصلی انتقال مدیریت آبیاری به تشکل جهت اجتناب از موازی‌کاری،

۲- در نظر گرفتن تفاوت‌های منطقه‌ای و ارائه الگوی استقرار مدیریت مشارکتی بر حسب بستر اجتماعی و فرهنگی منطقه و بر حسب خواست مردم محلی،

۳- تعریف فرایند حساس‌سازی بهره‌برداران در زمینه فواید مدیریت مشارکتی و بسترسازی برای ایجاد درخواست خودجوش استقرار تشکل آب‌بران؛

۴- ارتقای انگیزه مشارکت در بهره‌برداران از طریق همفکری و تبادل‌نظر، دادن حق رأی و اظهارنظر به اعضاء تشکل، اعتمادسازی و همراه‌سازی معتمدین و بزرگ‌مالکان محلی برای استقرار مدیریت مشارکتی آبیاری،

۵- عدم تحویل شبکه معیوب به تشکل و اطمینان از سالم بودن و کارایی شبکه آبیاری، تجهیزات و تأسیسات آن قبل از واگذاری،

۶- تعریف دوره‌های آموزشی مداوم برای  نمایندگان و هیئت‌مدیره تشکل، کارشناسان اجتماعی شرکت‌های مهندسین مشاور و منوط کردن عضویت آنها به دریافت گواهی آموزشی جامع در همه بخش‌های مطالعات اجتماعی از جمله مدیریت مشارکتی،

۷- پایداری و توانمندسازی تشکل از طریق کمک دولت به افزایش درآمدزایی و برندینگ جهت تجاری‌سازی محصولات یک تعاونی یا تشکل؛

تصویر جلد گزارش:

نام پروژه: تهیه نقشه بسیمتری دریاچه ارومیه و برآورد نرخ رسوب‌گذاری در آن در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ با استفاده از فناوری سنجش از دور و عملیات میدانی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب- گروه فناوری‌های نوین ارزیابی منابع و مصارف

کارفرما: شرکت آب و نیروی ایران

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۴

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۴

وضعیت پروژه: خاتمه

اهداف پروژه: تهیه نقشه بسیمتری دریاچه ارومیه و برآورد مقدار رسوب‌گذاری صورت گرفته در فاصله سال­های ۹۲ و ۹۴

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه یافته):

·         نقشه بسیمتری دریاچه ارومیه در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تهیه گردید.

·         نرخ رسوبگذاری بستر دریاچه در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ استخراج گردید.

·         روابط سطح، حجم و ارتفاع آب دریاچه ارومیه توسعه داده شد.

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: طراحی و توسعه سیستم پایش و ارزیابی حوضه‌های آبریز کشور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و زمینی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه فناوری‌های نوین ارزیابی منابع و مصارف

کارفرما: وزارت نیرو

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۵

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۷

وضعیت پروژه: خاتمه

اهداف پروژه: هدف اصلی پایش و اندازه­گیری پارامترهای مختلف مورد نیاز مدیریت حوضه‌های آبریز به‌منظور اندازه‌گیری پارامترهای مورد نیاز برآورد بیلان آب با استفاده از تصاویر ماهواره­ای است.

سایر اهداف پروژه ارزیابی روند تغییرات پارامترهای مختلف همانند کاربری اراضی ، پوشش­ برف، بارندگی، رطوبت خاک، پیکره­های آبی، شاخص‌های گیاهی و تبخیر- تعرق و نحوه تأثیرگذاری آن‌ها در بیلان آب حوضه‌های آبریز است.

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه یافته):

·      روش‌شناسی تهیه نقشه‌های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای حوضه‌های آبریز کشور تهیه گردید.

·      نقشه کاربری اراضی حوضه آبریز زاینده‌رود در فاصله زمانی سال‌های آبی ۱۳۶۶، ۱۳۷۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۷ تهیه و روند تغییرات آن مورد ارزیابی قرار گرفت.

·      مدل برآورد تبخیر- تعرق واقعی حوضه های آبریز طراحی و با استفاده از داده‌های برداشت شده توسط دستگاه سنتیلومتر در حوضه آبریز زاینده‌رود کالیبره گردید.

·      تغییرات تبخیر و تعرق حوضه آبریز زاینده‌رود بر اساس تغییرات کاربری اراضی و سایر پارامترهای اقلیمی ارزیابی شد.

·      تغییرات بلند مدت خشکسالی در حوضه آبریز زاینده‌رود ارزیابی شد.

·      نقشه تغییرات پوشش‌های برفی حوضه آبریز زاینده‌رود تهیه گردید.

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: پژوهش در زمینه مسائل اجتماعی مرتبط با سیلاب و راهکارهای تسکین آن‌ها در یکی از نواحی سیل‌زده کشور

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۵/۰۱/۱۴۰۰

تاریخ خاتمه: ۱۵/۰۷/۱۴۰۰

وضعیت پروژه: در مرحله جمع‌آوری و تحلیل نهایی داده‌ها

اهداف پروژه:

۱-      شناخت سیاست‌گذاری‌های اجتماعی پیشگیری و مدیریت سیل در اسناد بالادستی و میان دستی

۲-      شناسایی سیاست‌های اجتماعی منطقه‌ای (سیاست فرهنگی، آموزشی، اقتصادی، مهندسی) در پیشگیری و مدیریت سیل در منطقه مورد مطالعه

۳-      آسیب‌شناسی خلأهای سیاست‌های اجتماعی مدیریت سیل قبل، حین و بعد از وقوع در منطقه مورد مطالعه

۴-      ارائه راهکارهای اجتماعی برای مدیریت سیل قبل، حین و بعد از وقوع در منطقه مورد مطالعه بر اساس دیدگاه خبرگان

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

در حال حاضر پروژه در دست انجام می‌باشد.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: پیش‎بینی میان‌مدت جریان ورودی به سدهای مهاباد، بوکان و طالقان

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه پژوهشی: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، گروه فرآیندها و پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی

کارفرما: شرکت مدیریت منابع آب ایران

درصد مشارکت کارفرما: ۲۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۷

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۹

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

این پروژه با هدف پیش‌بینی میان‌مدت جریان ورودی به سه سد مهاباد، بوکان و طالقان به‌صورت پایلوت تا افق پیش‌بینی ۶ ماه آینده انجام شد. اهداف اصلی این پروژه به‌صورت خلاصه به شرح زیر می‌باشد:

۱- بررسی و انتخاب روش‌های مناسب جهت توسعه مدل‌های پیش‌بینی میان‌مدت جریان ورودی به سدهای مهاباد، بوکان و طالقان (به‌عنوان مطالعه موردی) تا افق پیش‌بینی ۶ ماه آینده

۲- توسعه سامانه اینترنتی بر خط پیش‌بینی جریان میان‌مدت ورودی به سد

۳-استفاده از پیش‌بینی میان‌مدت جریان ورودی به سد در تصمیم‌گیری و بهره‌برداری از سدهای کشور

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

نتیجه نهایی این پروژه منجر به توسعه سامانه اینترنتی پیش‌بینی میان‌مدت جریان ورودی به سد (idio.wri.ac.ir) شده است که در اول هر ماه شمسی، نتایج پیش‌بینی جریان تا افق پیش‌بینی ۶ ماه آینده به تفکیک هر سد قابل مشاهده و دریافت است به‌طوری که در اول هر ماه، نتایج پیش‌بینی به‌صورت زمان واقعی، به‎روزرسانی می‌شوند. لازم به ذکر است که از پیش‌بینی‌ها ارائه شده در سامانه مذکور می‌توان در مدیریت و بهره‌برداری بهینه از آب ذخیره‌شده در پشت مخازن سدهای کشور استفاده نمود.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

به سامانه idio.wri.ac.ir  مراجعه شود.

نام پروژه: تدوین برنامه مدیریت خشکسالی مبتنی بر رویکرد مدیریت ریسک (مطالعه پایلوت)

نام مجری پروژه: احمد نعمتی

کارفرما: موسسه تحقیقات آب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۴۰۰

تاریخ خاتمه: –

وضعیت پروژه: در حال انجام

اهداف پروژه:

۱- همگام‌سازی تدوین برنامه‌های مدیریت خشکسالی در جهت تغییر نگرش مدیریت بخش آب کشور در مواجهه با این پدیده از رویکرد مدیریت بحران (واکنشی) به رویکرد مدیریت ریسک (فعالانه و پیشگیرانه)

۲- ایجاد چارچوب تدوین و یا بروزرسانی برنامه مدیریت خشکسالی در سطوح ناحیه‌ای

۳- ایجاد چارچوب مشخص و همسان جهت تسهیل جمع‌بندی برنامه‌های استانی مدیریت خشکسالی و تدوین برنامه جامع مدیریت خشکسالی

۴- بررسی امکان تجمیع برنامه‌های مدیریت خشکسالی حوضه‌ای و تدوین (بروزرسانی) برنامه ملی مدیریت خشکسالی

نام پروژه: تدوین روش ارزیابی پایداری منابع آب زیرزمینی با تأکید بر طرح احیاء و تعادل‌بخشی

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات منابع اب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: موسسه تحقیقات منابع اب

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۸

تاریخ خاتمه: ۱۳۹۹

وضعیت پروژه: خاتمه یافته

اهداف پروژه:

۱- ارائه الگوهای جهانی مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی؛

۲- آسیب شناسی طرح احیا و تعادل بخشی بر اساس تجارب کشورهای منتخب؛

۳- ارائه تجارب مفید بر اساس تجارب جهانی در قالب پیشنهادات جهت بهبود قوانین پایداری منابع آب زیرزمینی در ایران

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

در این مطالعه در راستای بهبود قوانین پایداری منابع آب زیرزمینی با استفاده از تجارب بین‌المللی به بررسی الگوی جهانی طرح‌های مدیریت پایداری در کشورهای پیشتاز در زمینه پیاده ‏سازی برنامه‏های مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی مانند آمریکا (ایالت کالیفرنیا و آریزونا)، اسپانیا و هند، پرداخته ‌شده است. تجارب و طرح‌های مدیریتی موفق در این کشورها جهت الگو برداری در کشور و تغییر رویکرد مدیریت و برداشت از منابع آب زیرزمینی، استخراج ‌شده است.

آنچه مشخص است تاکنون طرح‏های مدیریتی منابع آب زیرزمینی در کشور بدون مشارکت ذینفعان با تعیین حجم برداشت برای محدوده‌های مطالعاتی و اغلب بدون توجه به محدودیت پتانسیل تغذیه منابع آب زیرزمینی، موجبات ایجاد بحران منابع آب زیرزمینی را فراهم نموده است. با رویکرد مدیریت مشارکتی، آگاهی بخشی و شفافیت بین دولت و ذینفعان می‌توان بحران ایجاد شده را مدیریت نمود. لذا پیشنهاد می‌گردد وزارت نیرو و قانون‌گذاران حوزه آب ساز و کاری کارآمد برای پیاده‌ سازی این رویکرد تعریف نموده و در دستور کار قرار دهند. این رویکرد دو نتیجه مهم در پی خواهد داشت:

۱)   جلب اعتماد کنشگران و دریافت حمایت ایشان در پیاده‌ سازی طرح پایداری منابع آب زیرزمینی؛

۲)    کنشگران به‌صورت تجربی به مشکلات طرح‌‌ها وقوف یافته و در هر مرحله ارزیابی، بهبود لازم را اعمال خواهند نمود.

بر اساس تجارب کشورهای آمریکا، اسپانیا و هند در زمینه مدیریت پایداری منابع آب زیرزمینی، راهکارهای عملی جهت بهبود مدیریت منابع آب کشور در قالب طرح احیاء و تعادل‌بخشی در قالب چهار راهبرد اصلی در کشور ارائه گردیده است:

۱)   مدیریت ساختار سازمانی در کشور از طریق ایجاد سیستم مشورتی در بازبینی طرح پایداری، توسعه مدیریت مشارکتی و محلی، پیاده‏سازی مدیریت انطباقی و یکپارچه، اصلاح ساختار اداری و مدیریت سیستم‏های سنتی برداشت آب زیرزمینی؛

۲)   مدیریت اطلاعات از طریق تعیین میزان آب بهره‏برداری با توجه به معیارهای شش‌گانه، مستندسازی اقدامات و به اشتراک‌گذاری اطلاعات موجود؛

۳)   مدیریت نیروی انسانی از طریق ایجاد برنامه‏های کاهش داوطلبانه، جذب نیروی انسانی توانمند متناسب با نیاز در بخش‏های مختلف و آگاه‏سازی افکار عمومی؛

۴)   تأمین منابع آب از طریق مدیریت مالی با قیمت‏گذاری آب مبتنی بر منبع پایان‌پذیر، ذخیره آب از طریق در نظر گرفتن مسئله آب مجازی، ذخیره آب باران، مدرنیزه کردن سیستم‏های آبیاری کشاورزی و ایجاد اولویت در اجرای پروژه‏های پایداری در محدوده‏های مطالعاتی بر اساس اولویت بحرانی بودن آن محدوده.

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه:

نام پروژه: تدوین سند راهبردی و نقشه راه مطالعات اجتماعی در بخش آب کشور

نام مجری پروژه: موسسه تحقیقات آب

گروه انجام دهنده پروژه: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب-گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز

کارفرما: شرکت مدیریت منابع آب ایران

درصد مشارکت کارفرما: ۱۰۰

تاریخ شروع: ۱۳۹۶

تاریخ خاتمه: ۱۴۰۰

وضعیت پروژه: ارائه نسخه نهایی به ناظر و کارفرما

اهداف پروژه:

۱-      شناسایی و تبیین مفهوم علوم اجتماعی آب از دیدگاه منابع علمی ملی و بین‌المللی

۲-      شناسایی مسائل اجتماعی در بخش آب کشور به منظور پایدارسازی منابع آبی

۳-      تبیین چگونگی کاربست دانش اجتماعی تولیدی در حوزه آب در نظام تصمیم‌گیری کشور

نتایج پروژه (فقط برای پروژه‌های خاتمه‌یافته):

در این پروژه ادعا براین بوده است که با توجه به مسئله تخصیص و مدیریت آب، لذا آب فی‌الذاته امری اجتماعی و سیاسی است و نمی‌توان تنها از منظر فنی و مهندسی آن را مدیریت کرد. از آنجا که توجه به مسائل اجتماعی آب در مدیریت آب کشور نوپا بوده لذا نیازمند یک نقشه راه مطالعاتی برای شناخت مهمترین مسائل اجتماعی آب در کشور بوده تا از این طریق مهمترین موضوعات که نیازمند مطالعات میدانی در فواصل متعدد هستند استخراج شود. با تمرکز بر مطالعات اسنادی و همچنین انجام مصاحبه با ۱۰۰ تن از کارشناسان، مدیران و نخبگان در زمینه مسائل اجتماعی آب در نهایت مهمترین موارد مطالعاتی در موضوع اجتماعی آب به شرح ذیل استخراج شد؛

 ۱-  شناسایی شاخص‌های علوم اجتماعی آب و دسته‌بندی آنها در ماتریس تقاطعی،

۲-   تقسیم‌بندی عوامل زمینه‌ساز مسائل اجتماعی آب ایران (سیاسی، هدف‌گذاری، ظرفیتی، اجرایی، فرهنگی، سرمایه‌گذاری)،

۳- تعیین اولویت‌ها بر اساس تبیین وضع موجود،

۴- تدوین نقشه راه مطالعات اجتماعی آب کشور بر اساس اولویت‌ها و معیارهای مطالعاتی؛

تصویر جلد گزارش:

عکس یا فلوچارت‌های مربوطه: