جمهوری اسلامی ایران، پس از ایالات‌متحده آمریکا و ژاپن، به‌عنوان سومین کشور در جهان به دانش طراحی، توسعه و ساخت فناوری پیشرفته توموگرافی صوتی دست یافته است.
به گزارش موسسه تحقیقات آب، جمهوری اسلامی ایران پس از ایالات‌متحده آمریکا و ژاپن، به‌عنوان سومین کشور در جهان به فناوری پیشرفته توموگرافی صوتی دست یافته است.
این دستاورد بزرگ حاصل تلاش‌های پژوهشگران موسسه تحقیقات آب و همکاری این موسسه با شرکت دانش‌بنیان سنج‌آب فناوری خلیج‌فارس است که فرآیند بومی‌سازی این فناوری را از سال ۱۳۹۷ آغاز کردند. اکنون، طراحی و تولید سامانه‌های توموگرافی صوتی به‌طور کامل در داخل کشور انجام می‌شود و ایران در کنار ایالات‌متحده و ژاپن به‌عنوان یکی از سه کشور پیشرو در این حوزه شناخته می‌شود.
فناوری توموگرافی صوتی یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای سنجش‌از‌دور در محیط‌های آبی است که از دو واحد پردازشی و دو تراگذار تشکیل می‌شود. این سامانه‌ها در دو سوی رودخانه‌ها یا مقاطع آبی نصب شده و با هم‌زمان‌سازی با سامانه‌های ناوبری ماهواره‌ای GNSS، امکان ارسال و دریافت امواج صوتی را با دقتی بی‌نظیر فراهم می‌آورند.
ویژگی منحصر به‌فرد این فناوری، آن را به ابزاری کلیدی در پایش و تحلیل داده‌های هیدرولوژیکی و محیط‌زیستی تبدیل کرده است.
در حال حاضر، تنها ۱۸ کشور توسعه‌یافته جهان به این فناوری دسترسی دارند و ایران در کنار آمریکا و ژاپن جزو کشورهای صاحب این فناوری به شمار می‌رود. این دستاورد نه‌تنها انحصار جهانی این فناوری را شکسته بلکه ایران را به یکی از کشورهای پیشرو در عرصه فناوری‌های نوین و راهبردی در جهان تبدیل کرده است.
فناوری توموگرافی صوتی کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف از جمله مدیریت منابع آبی، پایش محیط‌های آبی و مطالعات علمی دارد. این سامانه‌ها قادر به اندازه‌گیری دقیق دبی جریان‌های آبی عظیم، پایش جریان‌های کشندی، اندازه‌گیری دمای متوسط آب، تحلیل غلظت و حجم رسوبات معلق و پایش لایه‌بندی حرارتی در مخازن سدها هستند.
این فناوری همچنین به‌عنوان ابزاری مؤثر در مدیریت مخازن سدها و کاهش مخاطرات زیست‌محیطی به‌ویژه در مناطق حساس شناخته می‌شود.
جزئیات علمی این فناوری در مقاله‌ای که توسط پژوهشگران موسسه تحقیقات آب با همکاری موسسه فناوری کیتامی ژاپن و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت ایران منتشر شده است، در مجله “تحقیقات دریایی و آب شیرین” کشور استرالیا منتشر گردیده است.
این مقاله نشان می‌دهد که ایران از سال ۲۰۱۸ به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در این فناوری در سطح جهانی شناخته می‌شود و به‌طور فعال در عرصه پژوهش‌های مرتبط با توموگرافی صوتی نقش‌آفرینی می‌کند.
